Wat hou ik van het werk van Saul Bellow (1915-2005). Van alles wat ik tot nu toe van deze auteur las (niet alles staat op de foto) is de roman over Mozes Herzog (uit 1964) mijn favoriet. Dat is ook wel te zien aan de verfrommelde staat van mijn pocketexemplaar, beduimeld, vol ezelsoren en aantekeningen. ‘A well-nigh faultless novel’ jubelt de New Yorker op de achterflap. In de meeste boeken van Bellow is de hoofdpersoon een Joodse man van middelbare leeftijd. Mozes Herzog is dat ook.
Is he crazy? Or a genius?
Krankzinnig of geniaal? Herzog is een professor van 46 jaar in een midlife crisis. Hij schrijft brieven. In zijn hoofd en op papier. Aan zijn vrouw, maar ook aan zijn arts of wie dan ook uit zijn omgeving. De brieven worden nooit verstuurd. Door de tekst van de brieven (o.a) krijgt de lezer inzicht in Herzogs worstelingen, en wordt hij al gauw een dierbare, want menselijke, romanheld. Herkenbare emoties, twijfels, zorgen, onzekerheden en angsten onder woorden gebracht. De woorden die Herzog verborgen houdt voor de mensen om hem heen zijn bij de lezer wel bekend. Dat geeft een samenzweerderig gevoel. Je begrijpt hem. Zo sta je als lezer eigenlijk altijd aan de kant van Herzog: je beschouwt vanuit zijn perspectief.
Instead of answering, he wrote mentally, Dear Ramona – Very dear Ramona. I like you very much – dear to me, a true friend. It might even go farther. But why is it that I, a lecturer, can’t bear to be lectured? I think your wisdom gets me. Because you have the complete wisdom. Perhaps to excess. I do not like to refuse correction, I have a lot to be corrected about. Almost everything. And I know good luck when I see it.… This was the literal truth, every word of it. He did like Ramona.
Herzog zit in een mid-life crisis en weet niet goed welke kant het op moet. Laat staan met wie. Hij is al twee keer gescheiden. Zijn tweede vrouw, Madeleine, heeft hem bedrogen met en verlaten voor Gersbach, die lange tijd als vriend regelmatig bij Herzog over de vloer is geweest. Deze pijnlijk ingewikkelde situatie is aanleiding voor komische situaties en humorvolle reflectie. Zijn dochtertje June woont bij hen. Herzog worstelt met deze en vele andere situaties in zijn leven. Vooral heel erg met zichzelf..
The strength of Herzog’s constitution worked obstinately against his hypochondria. Early in June, when the general revival of life troubles many people, the new roses, even in the sthop windows, reminding them of their own failures, of sterility and death, Herzog went to have a medical checkup. He paid a visit to an elderly refugee, Dr Emmerich, on the West Side, facing Central Park.
De hoofdpersonen in het werk van Saul Bellow leven over het algemeen tamelijk geisoleerd temidden van de chaos van de moderne tijd. Ze hebben problemen op het gebied van liefde en relaties, geld en inkomen en allerhande verplichtingen die het moderne leven nou eenmaal voorschrijft. Een ritje met de metro kan genoeg onderwerp zijn voor Bellow om de lezer hardop te laten lachen. Maar evenzovaak voel je medelijden met degene die daar zo door het leven stuntelt. De chaos die de hoofdpersonen van Bellow beleven en hun onvermogen wezenlijk te functioneren of contact te leggen, hun eenzaamheid, raakt me in elke roman van deze auteur.
At last he embraced his daughter, and she pressed his cheeks with her small hands and kissed him. Hungry to feel her, tot breathe in the childish fragrance, to look in her face, her black eyes, touch her hair, the skin under her dress, he pressed her little bones, stammering, ‘Junie, sweetie. I’ve missed you.’ His happiness was painful. And she with all her innocence and childishness and with the pure, or amorous, instinct of tiny girls, kissed him on the lips, her careworn, busted, germ-carrying father
Saul Bellow (geboren als Solomon Belouz) won vele prijzen, waaronder de Nobelprijs voor de Literatuur in 1976 voor Humboldt’s Gift.