lijden en liefde
afstand in oorlogstijd
novelle
amper 80 pagina’s
onvergetelijk indrukwekkend:
Een parel van een novelle, nagelaten door de Oostenrijkse auteur Stefan Zweig (1881-1942). Tijdens zijn leven werd slechts een fragment van dit verhaal, getiteld Die Reise der Vergangenheit, gepubliceerd (1929). Pas na 1960 werd het volledige werk ontdekt en de eerste druk verscheen in 1987 met als titel Widerstand der Wirklichkeit.
Een hartstocht overkomt de jonge Ludwig, en hij worstelt ermee want zijn liefde is van de verboden soort. Hij ondergaat haar, niet fantaserend over een toekomst, of zelfs maar hopend op een affaire, maar genietend van het geluk van de nabijheid van de vrouw voor wie hij vanaf het eerste moment ‘een fanatieke, ongeremd, onvoorwaardelijk harstochtelijke liefde‘ voelt. Aan dat heimelijke geluk en zijn tevredenheid ermee komt een eind als Ludwig voor twee jaar naar Mexico wordt gestuurd voor zaken. Pas als hij dat haar vertelt ontdekt hij het nooit voor mogelijk gehouden wonder: de gevoelens waren en zijn wederzijds. Zelden werd een hartstocht zo zinnelijk beschreven als hier door Zweig:
Niet hij had haar tegen zich aangetrokken en niet zij hem, ze waren op elkaar afgevlogen, als door een storm tegen elkaar aan geklapt, ze stortten met elkaar, in elkaar, in een bodemloze put, en daarin onbewust wegzinken veroorzaakte een zoet en tegelijkertijd brandend gevoel van onmacht – ontstoken door een magneet van het toeval ontlaadde zich een te lang opgekropt gevoel in één enkele seconde.
De geliefden scheiden, voor de beloofde periode van twee jaar die hij, al is het een kwelling, vastberaden doorkomt, aftellend en vooruit rekenend naar het einde van de lijdensweg die de afstand behelst. Maar dan begint de Eerste Wereldoorlog in Europa en daardoor verandert alles. En hoe sterk een liefde ook: zij moet onderhouden worden om niet verloren te gaan.
Het ligt niet in de menselijke aard alleen op herinneringen te teren, en zoals planten en welk schepsel dan ook voedsel uit de aarde en steeds nieuw gefilterd licht uit de hemel nodig hebben, zodat hun kleuren niet verbleken en de bloemkelken niet verwelkt hun bladeren verliezen, zo hebben ook dromen, ook dromen die schijnbaar niet van deze aarde zijn, voedsel nodig van het zinnelijke, ondersteund door tederheid en beelden, anders stolt hun bloed en de intensiteit van hun licht verbleekt.
Hoe het verder gaat laat ik graag aan de lezer zelf om te ontdekken.
Stefan Zweig werd geboren in Wenen, was joods, pacifist, humanist en schrijver. In 1942 pleegde hij zelfmoord, samen met zijn tweede vrouw.